Boneset
Andere benamingen: bosbes, blauwe bosbes, amerikaanse blauwe bes, myrtillus, huckleberry
Botanie en signatuur
Latijnse naam: Eupatorium perfoliatum
Eupatorium perfoliatum is een vaste plant uit de composietenfamilie (Asteraceae). Opvallend zijn de bladeren die ogenschijnlijk door de stengel heen groeien (perfoliate bladeren). De plant kan tot 1,2 meter hoog worden en draagt kleine witte bloemen in schermvormige trossen. Boneset groeit van nature in vochtige gebieden in Noord-Amerika, zoals langs beken, in moerassen en aan bosranden. Ze geeft de voorkeur aan een natte, voedselrijke bodem met voldoende zonlicht
Belangrijke toepassingen
Transpiratiebevorderend
stimuleert zweten bij koorts, helpt zo de lichaamstemperatuur te reguleren.
Slijmoplossend
bevordert de afvoer van slijm bij luchtwegproblemen.
Detoxificerend
helpt bij het afvoeren van afvalstoffen tijdens koortsige aandoeningen.
Herkomst en vindplaats
Eupatorium perfoliatum is inheems in Noord-Amerika en komt van nature voor in een breed scala aan vochtige biotopen. De plant groeit vooral in natte weiden, langs beken, moerassen en aan de randen van bossen. Ze houdt van vochtige, voedselrijke gronden en een zonnige tot halfschaduwrijke standplaats. Boneset is vooral wijdverspreid in het oosten van de Verenigde Staten en Canada, waar ze ook in het wild geoogst werd door inheemse bevolkingsgroepen. Tegenwoordig wordt het kruid soms gekweekt in kruidentuinen en door fytotherapeuten met interesse in traditionele Noord-Amerikaanse kruiden.
Geschiedenis en traditioneel gebruik
Inheemse Noord-Amerikaanse volkeren gebruikten boneset al lang voor de komst van Europese kolonisten. Het werd ingezet bij griep, koude rillingen, spierpijn, en infecties met hoge koorts, zoals dengue-koorts (ook wel ‘breakbone fever’ genoemd vanwege de hevige spierpijn). In de negentiende eeuw werd boneset opgenomen in de Amerikaanse farmacopee als middel tegen griepachtige klachten, bronchitis en reumatische pijnen. Het diende vaak als basis voor huismiddeltjes bij seizoensgebonden ziektes.
Gebruikte delen en belangrijkste inhoudsstoffen
Voor medicinaal gebruik worden met name de bladeren en bloeiende toppen geoogst. Belangrijke inhoudsstoffen zijn sesquiterpeenlactonen zoals eupafolin, bitterstoffen, flavonoïden, polysacchariden, tannines en sporen van etherische olie. Deze combinatie van stoffen verklaart de brede werking op het immuunsysteem, de luchtwegen en de afvoer van afvalstoffen.
Geneeskrachtige eigenschappen
Boneset wordt ingezet bij acute griep met koorts, rillingen en spierpijn. Het helpt het lichaam door de koorts heen te komen, stimuleert de afvoer van slijm bij luchtweginfecties en ondersteunt de natuurlijke afweer. Ook bij bronchitis en andere luchtwegaandoeningen met vastzittend slijm blijkt het kruid effectief. Bij reumatische klachten en hoofdpijn in het kader van griep biedt het eveneens verlichting.
Indicaties
- Griep en influenza
- Verkoudheid met rillingen en spierpijn
- Bronchitis, slijmvliesontstekingen
- Spier- en gewrichtspijn bij infectieziekten
- Preventie en ondersteuning bij seizoensinfecties
Verwerking en dosering
- Thee: 1 tot 2 gram gedroogd kruid per kop heet water, meerdere keren per dag bij acute klachten.
- Tinctuur (1:5, 25% alcohol): 2 tot 4 ml per keer, maximaal drie keer per dag.
- Siroop: naar behoefte doseren bij keelpijn of hoest.
Langdurig gebruik wordt niet aanbevolen vanwege de intensieve werking.
Combinatie met andere kruiden
Bij griep combineert boneset goed met echinacea, wilde hyssop en vlierbloesem. Voor luchtwegklachten en slijmvorming is een combinatie met tijm of sleutelbloemwortel passend. Bij spier- en gewrichtspijn kunnen arnica (uitwendig) of spiraea een aanvulling zijn.
Waarschuwingen en contra-indicaties
- Langdurig gebruik: afgeraden vanwege mogelijke aanwezigheid van pyrrolizidine-alkaloïden (PA’s), die schadelijk kunnen zijn voor de lever bij hoge doseringen.
- Zwangerschap: niet gebruiken tijdens zwangerschap of borstvoeding.
- Leverproblemen: vermijden bij bestaande leveraandoeningen.
- Bijwerkingen: bij hoge doseringen kunnen misselijkheid en diarree optreden
Onderzoeken
Preklinisch onderzoek toont dat boneset ontstekingsremmende en antivirale eigenschappen bezit. In vitro onderzoek wijst op een immuunstimulerende werking via stimulatie van de interferonproductie. Klinische studies bij mensen zijn beperkt, maar traditioneel gebruik is goed gedocumenteerd en ondersteund door plantaardige farmacologie.
Recepten
- Immuni-tea: een infusie van boneset met vlierbloesem, citroenmelisse en gember, ter ondersteuning van het afweersysteem bij beginnende griep.
- Koortsdrank: tinctuur van boneset, aangevuld met vlierbessenextract en een beetje honing.
- Stoombad bij verkoudheid: een handvol gedroogde boneset samen met tijm in een stoombad voor verstopte luchtwegen.
Gebruikte bronnen
- Geert Verhelst, Groot Handboek Geneeskrachtige Planten, 12e druk
- Herbal Reality
- Willem Jacobs:
- Lyme Natuurlijk Genezen
- De Spirituele Dimensie van de Ziekte van Lyme
- Stephen Harrod Buhner:
- Healing Lyme
- Herbal Antibiotics
- Klinische studies en traditionele fytotherapeutische monografieën
- IVG-info.nl – Voedingssupplementen
Zoek je een kruid?
In ons kruidenoverzicht vind je alle planten die we hebben beschreven – van bekende klassiekers tot vergeten bladgroen. Handig gesorteerd en makkelijk te doorzoeken. Je leest er alles over hun geneeskracht, botanische eigenschappen en traditionele toepassingen, tot aan gebruik en dosering.
Disclaimer
Kruidenhelen is een informatief platform dat zich richt op het delen van kennis over de werking en toepassing van geneeskrachtige kruiden en natuurlijke middelen. Wij zijn geen artsenpraktijk en bieden geen persoonlijke diagnoses of behandelingen aan.
De informatie op deze website is bedoeld als inspiratie en ondersteuning bij het gebruik van kruiden, en vormt geen vervanging voor medisch advies of professionele zorg. Bij gezondheidsklachten raden we aan altijd contact op te nemen met een arts of gekwalificeerde therapeut.
Wij baseren ons op literatuur, traditionele kennis, praktijkervaring en gesprekken met deskundigen. Toch kunnen wij geen garanties geven over het effect van kruiden bij individueel gebruik. Het toepassen van informatie van deze website gebeurt op eigen verantwoordelijkheid.