Houttuynia
Andere benamingen: Rode zonnehoed, Purple coneflower
Botanie en signatuur
Latijnse naam: Houttuynia cordata
Houttuynia cordata is een laagblijvende, overblijvende plant uit de familie Saururaceae. Ze heeft hartvormige, donkergroene bladeren met een kenmerkende visachtige geur wanneer deze worden gekneusd. In de zomer verschijnen witte schutbladeren die op bloemen lijken, met een aarvormige bloeiwijze in het midden. De signatuur van het hartvormige blad wordt vaak geassocieerd met een werking op hart en bloedvaten, maar ook met reiniging en doorstroming. De scherpe geur wijst symbolisch op de kracht van de plant om ziekteverwekkers af te weren.
Belangrijke toepassingen
Immuunmodulerend
ondersteunt de afweer en helpt bij het reguleren van ontstekingsreacties.
Antibacterieel
effectief tegen gram-positieve en gram-negatieve bacteriën.
Ontgiftend
bevordert de uitscheiding van toxines via lever en nieren.
Herkomst en vindplaats
Houttuynia groeit van nature in vochtige, schaduwrijke gebieden van Zuidoost-Azië, met name in China, Japan, Korea en Vietnam. Ze komt daar voor langs beekjes, vijvers, moerassen en op vochtige bosbodems. In veel van deze regio’s wordt ze als inheems beschouwd, en is ze zowel verwilderd als gecultiveerd te vinden in moestuinen en in de buurt van huizen. In landen zoals China en Vietnam wordt de plant niet alleen medicinaal ingezet, maar ook gewaardeerd in de keuken als een aromatisch, enigszins peperachtig kruid. Deze dubbele toepassing maakt haar tot een geliefde plant in lokale gemeenschappen. Inmiddels is Houttuynia in veel delen van Azië ingeburgerd in de traditionele kruidengeneeskunde, waar ze wordt toegepast bij uiteenlopende klachten zoals infecties, ontstekingen en spijsverteringsproblemen.
Geschiedenis en traditioneel gebruik
In de traditionele Chinese geneeskunde (TCM) staat Houttuynia bekend als “Yu Xing Cao” en wordt het al eeuwenlang ingezet om hitte te verdrijven, toxines te elimineren en het lichaam te reinigen. In klassieke TCM-teksten wordt de plant beschreven als een krachtig middel tegen longaandoeningen, keelinfecties, abcessen en ontstekingen van de urinewegen. Deze toepassingen zijn gebaseerd op het idee dat Houttuynia in staat is om pathogene hitte en damp uit het lichaam te verdrijven. In Japan staat de plant bekend als Dokudami, wat letterlijk “gifverdrijver” betekent. Daar wordt ze traditioneel gebruikt bij huidproblemen, infecties, spijsverteringsklachten en ter algemene versterking van de weerstand, vaak verwerkt in thee, kompressen of als badkruid. In beide tradities speelt de plant ook een rol als algemeen zuiverend middel. Tot op de dag van vandaag blijft Houttuynia een veelgebruikt kruid in moderne Aziatische fytotherapie, waar het wordt gewaardeerd om zijn brede inzetbaarheid als anti-infectieus en immuunondersteunend middel.
Gebruikte delen en belangrijkste inhoudsstoffen
Gebruikte delen: bovengrondse delen (bladeren en stengel)
Belangrijke inhoudsstoffen:
- Flavonoïden (quercetine, hyperoside)
- Alkaloïden
- Etherische oliën (inclusief methyl-nonylketon)
- Polysachariden
- Organische zuren
Geneeskrachtige eigenschappen
Houttuynia staat bekend om haar brede antimicrobiële werking, waaronder antivirale, antibacteriële en antischimmelactiviteit. In diverse onderzoeken is aangetoond dat extracten van de plant interferentie kunnen veroorzaken met de replicatie van virussen zoals HSV-1, Influenza A, rhinovirus en zelfs SARS-gerelateerde coronavirussen. Dit maakt Houttuynia tot een waardevol kruid in de ondersteuning bij virale luchtweginfecties. Het stimuleert daarnaast de fagocytose door macrofagen, bevordert de activiteit van natuurlijke killercellen en kan ontstekingsremmende cytokines reguleren, zoals TNF-α en IL-6. Hierdoor is het ook inzetbaar bij bacteriële ontstekingen, chronische ontstekingsprocessen en zelfs bij auto-immuunaandoeningen. Daarnaast is er sprake van een mild diuretisch en leverondersteunend effect, wat bijdraagt aan de ontgifting van het lichaam en de uitscheiding van toxines via urine en gal. Deze combinatie van eigenschappen maakt Houttuynia tot een breed toepasbaar kruid binnen de moderne kruidengeneeskunde.
Indicaties
- Verkoudheid en griep
- Blaas- en urineweginfecties
- Huidinfecties en ontstekingen
- Luchtweginfecties
- Lever- en detox ondersteuning
Verwerking en dosering
- Tinctuur (1:5): 2-4 ml, 2-3 maal daags
- Thee: 1-2 theelepels gedroogd kruid per kop, 10 minuten trekken
- Kompres of spoeling: afgekoelde infusie gebruiken bij huidklachten
Combinatie met andere kruiden
- Met Andrographis en Isatis bij acute luchtweginfecties
- Met Paardenbloem en Mariadistel ter ondersteuning van lever en ontgifting
- Met Calendula bij huidontstekingen
Waarschuwingen en contra-indicaties
- Niet gebruiken tijdens zwangerschap zonder deskundig advies
- Kan allergische huidreacties geven bij uitwendig gebruik
- Bij hoge dosering mogelijk maagklachten
Onderzoeken
Preklinisch onderzoek heeft het antivirale potentieel van Houttuynia bevestigd, onder andere tegen SARS-achtige coronavirussen. In vitro studies tonen aan dat extracten van de plant de virale replicatie remmen door interferentie met virale enzymen en door het versterken van de intracellulaire afweermechanismen. Daarnaast zijn sterke antioxidatieve eigenschappen vastgesteld, met name door de aanwezigheid van flavonoïden die vrije radicalen neutraliseren. De plant stimuleert de activiteit van immuuncellen zoals macrofagen en natuurlijke killercellen, en beïnvloedt de productie van ontstekingsremmende cytokines zoals TNF-α en IL-6, wat de systemische ontstekingslast kan verlagen. Verder is in laboratoriumstudies een beschermend effect op levercellen waargenomen, waarbij Houttuynia oxidatieve schade en ontsteking in leverweefsel lijkt te verminderen. Deze bevindingen ondersteunen het brede therapeutische potentieel van de plant, vooral bij infecties, leveraandoeningen en chronische ontstekingsprocessen.
Recepten
- Verzachtende infusie bij griep: Houttuynia, vlierbloesem en munt
- Spoeling bij huidontstekingen: Houttuynia en kamille-infusie
- Detox-thee: Houttuynia met paardenbloem en brandnetel
Gebruikte bronnen
- Geert Verhelst, Groot Handboek Geneeskrachtige Planten, 12e druk
- Herbal Reality
- Willem Jacobs:
- Lyme Natuurlijk Genezen
- De Spirituele Dimensie van de Ziekte van Lyme
- Stephen Harrod Buhner:
- Healing Lyme
- Herbal Antibiotics
- Klinische studies en traditionele fytotherapeutische monografieën
- IVG-info.nl – Voedingssupplementen
Zoek je een kruid?
In ons kruidenoverzicht vind je alle planten die we hebben beschreven – van bekende klassiekers tot vergeten bladgroen. Handig gesorteerd en makkelijk te doorzoeken. Je leest er alles over hun geneeskracht, botanische eigenschappen en traditionele toepassingen, tot aan gebruik en dosering.
Disclaimer
Kruidenhelen is een informatief platform dat zich richt op het delen van kennis over de werking en toepassing van geneeskrachtige kruiden en natuurlijke middelen. Wij zijn geen artsenpraktijk en bieden geen persoonlijke diagnoses of behandelingen aan.
De informatie op deze website is bedoeld als inspiratie en ondersteuning bij het gebruik van kruiden, en vormt geen vervanging voor medisch advies of professionele zorg. Bij gezondheidsklachten raden we aan altijd contact op te nemen met een arts of gekwalificeerde therapeut.
Wij baseren ons op literatuur, traditionele kennis, praktijkervaring en gesprekken met deskundigen. Toch kunnen wij geen garanties geven over het effect van kruiden bij individueel gebruik. Het toepassen van informatie van deze website gebeurt op eigen verantwoordelijkheid.