Hop

Andere benamingen: wilde hop, hoprank, hoppe, hopbel
Botanie en signatuur
Latijnse naam: Humulus lupulus
Hop is een overblijvende klimplant uit de hennepfamilie (Cannabaceae). De plant kan wel 6 tot 8 meter hoog klimmen met behulp van zijn ruwe, klimmende stengels. De bladeren zijn ruw en handvormig gelobd. Het meest kenmerkend zijn de vrouwelijke bloeiwijzen: de hopbellen. Deze bevatten harsklieren die rijk zijn aan bitterstoffen en etherische oliën. Volgens de signatuurleer verwijzen de klimmende ranken en de beschermende hopbellen naar hun toepassing bij zowel innerlijke rust (bescherming van de zenuwen) als spijsverteringsondersteuning.
Belangrijke toepassingen
Kalmerend en slaapbevorderend
ondersteunt bij slapeloosheid en nervositeit.
Antimicrobieel
remt de groei van bacteriën en schimmels.
Oestrogeenachtig
bevat fyto-oestrogenen die de hormoonhuishouding kunnen beïnvloeden.
Herkomst en vindplaats
Hop komt van nature voor in gematigde streken van Europa, Azië en Noord-Amerika. Oorspronkelijk groeide de plant vooral langs bosranden, rivieroevers en heggen, waar hij zich omhoog slingerde in bomen en struiken. Het is een pioniersplant die zich graag vestigt in vochtige, vruchtbare gronden, vaak nabij waterlopen en in vochtige bossen.
Archeologische vondsten tonen aan dat hop al sinds de oudheid in Europa aanwezig was en waarschijnlijk ook toen al verzameld werd uit het wild. Vanaf de middeleeuwen werd hop systematisch gekweekt, vooral in Duitsland, Tsjechië, Engeland en later ook in Nederland en België. Aanvankelijk gebeurde dit voor bierproductie, maar ook de geneeskrachtige eigenschappen werden benut.
Vandaag de dag wordt hop wereldwijd verbouwd, met grote productiegebieden in de Verenigde Staten (Yakima Valley), Duitsland (Hallertau), Tsjechië (Žatec) en China. Nederland en België spelen eveneens een rol met kleinere, maar kwalitatief waardevolle teeltgebieden, vooral in Brabant en Poperinge. Daarmee is hop een kosmopolitisch gewas geworden dat zowel economische als medicinale betekenis heeft.
Geschiedenis en traditioneel gebruik
Hop werd al door de Romeinen en Germanen gebruikt als geneeskruid, vooral bij spijsverteringsproblemen en ter bevordering van de eetlust. Plinius de Oudere noemde hop in zijn geschriften als een eetbare groente en medicinaal kruid. In de vroege middeleeuwen werden de hopbellen ontdekt als conserveermiddel voor bier, omdat ze de groei van bacteriën remden en de houdbaarheid verlengden. Dit markeerde de start van de grootschalige hopteelt in Europa. Kloosters speelden hierbij een belangrijke rol: monniken zoals die van de abdij van Weihenstephan en later in de Lage Landen perfectioneerden de hopteelt en gebruikten het in hun brouwkunst.
Naast de rol in bier werd hop medicinaal ingezet als kalmerend middel bij nervositeit, slapeloosheid en hysterie. Kruidenkussens gevuld met hopbellen waren in de volksgeneeskunde een populair middel om de slaap te bevorderen, en werden vaak bij kinderen gebruikt om onrust en slapeloosheid tegen te gaan. Ook werd hop toegepast als pijnstillend kompres en bij huidaandoeningen, vaak in combinatie met andere verzachtende kruiden zoals kamille en lavendel.
In de traditionele kruidengeneeskunde stond hop daarnaast bekend als vrouwenkruid, vanwege de aanwezigheid van fyto-oestrogenen die de menstruatiecyclus en overgangsklachten konden beïnvloeden. Middeleeuwse vroedvrouwen gebruikten hopthee of extracten bij menstruatiestoornissen en overgangsproblemen. In de 19e eeuw werd hop in de homeopathie geïntroduceerd en gebruikt bij slapeloosheid, prikkelbaarheid en seksuele overstimulatie.
Ook vandaag de dag blijft hop een veelzijdig kruid met zowel een culinaire als geneeskrachtige reputatie. Het wordt nog altijd toegepast in kruidenpreparaten tegen slapeloosheid en stress, vaak in combinatie met valeriaan, passiebloem en melisse.
Gebruikte delen en belangrijkste inhoudsstoffen
Gebruikte delen: vrouwelijke bloeiwijzen (hopbellen)
Belangrijke inhoudsstoffen:
- Bitterstoffen (humulon, lupulon)
- Etherische olie (o.a. myrceen, humuleen, caryofylleen)
- Flavonoïden (xanthohumol)
- Fyto-oestrogenen (8-prenylnaringenine)
- Harsen
Geneeskrachtige eigenschappen
Hop werkt kalmerend en slaapbevorderend. De bitterstoffen en etherische oliën hebben een licht sederend effect op het zenuwstelsel. Hopthee of een kussen gevuld met hopbellen wordt vaak gebruikt bij slapeloosheid en nervositeit. Deze werking wordt versterkt door de aanwezigheid van prenylflavonoïden, die invloed uitoefenen op de GABA-receptoren in de hersenen en zo een natuurlijke rustgevende werking geven.
De bitterstoffen stimuleren bovendien de maag- en galafscheiding, waardoor hop eetlustopwekkend en spijsverteringsbevorderend werkt. Dit maakt de plant nuttig bij indigestie, opgeblazen gevoel en een verminderde eetlust. Hop geldt als een klassiek amarum-tonicum, dat zowel de spijsvertering activeert als de eetlust opwekt.
De fyto-oestrogenen in hop kunnen verlichting bieden bij overgangsklachten, zoals opvliegers en stemmingswisselingen. Deze verbindingen bootsen de werking van oestrogenen na en worden onderzocht in verband met hormonale balans en bescherming van de botgezondheid bij vrouwen na de menopauze.
Verder heeft hop ontstekingsremmende en antimicrobiële eigenschappen. Extracten zijn actief tegen verschillende bacteriën en schimmels, wat deels de conserverende werking in bier verklaart. Xanthohumol, een krachtig flavonoïde, blijkt bovendien antioxidatieve eigenschappen te hebben en beschermt cellen tegen oxidatieve stress.
Uitwendig wordt hop toegepast bij huidaandoeningen, waaronder eczeem en ontstoken huid. Kompressen of zalven met hopextract kunnen irritaties kalmeren en ontstekingen verminderen.
Samengevat ondersteunt hop zowel de geest – door rust te brengen bij slapeloosheid en nervositeit – als het lichaam, via de spijsvertering, hormonale balans en bescherming tegen ontstekingen en oxidatieve stress.
Indicaties
- Slapeloosheid en nervositeit
- Stress en prikkelbaarheid
- Spijsverteringsklachten, slechte eetlust
- Opvliegers en overgangsklachten
- Maag-darmontstekingen
- Huidproblemen (uitwendig)
Verwerking en dosering
- Thee: 1–2 g gedroogde hopbellen per kop, 1–2 keer per dag
- Tinctuur: 1–3 ml, 2–3 keer per dag
- Extract/capsules: volgens voorschrift, vaak gestandaardiseerd op bitterstoffen
- Uitwendig: hopkussens bij slapeloosheid, kompressen bij huidontstekingen
Combinatie met andere kruiden
- Met valeriaan en passiebloem bij slapeloosheid en nervositeit
- Met melisse en kamille bij spijsverteringsklachten
- Met salie of rode klaver bij overgangsklachten
- Met lavendel bij stress en angststoornissen
Waarschuwingen en contra-indicaties
- Niet gebruiken tijdens zwangerschap en borstvoeding.
- Voorzichtig bij mensen met een depressieve aanleg, omdat hop een sederend effect kan versterken.
- Bij overdosering kunnen misselijkheid en hoofdpijn optreden.
Onderzoeken
Moderne farmacologische studies bevestigen de slaapbevorderende en kalmerende werking van hop. Extracten van hop, vaak gecombineerd met valeriaan, hebben in klinische onderzoeken geleid tot verbeterde slaapkwaliteit en kortere inslaaptijd. Placebo-gecontroleerde studies tonen aan dat hop een synergistisch effect heeft met andere sedativa zoals passiebloem en melisse.
Laboratoriumonderzoek toont aan dat hopbitterstoffen en flavonoïden ontstekingsremmend en antimicrobieel werken. Xanthohumol wordt onderzocht vanwege zijn antioxidatieve en mogelijke antikankerwerking. Er zijn aanwijzingen dat dit polyfenol apoptose kan induceren in kankercellen en de groei van tumoren kan afremmen.
De fyto-oestrogenen in hop zijn onderwerp van onderzoek naar hun effect op overgangsklachten en botgezondheid bij vrouwen na de menopauze. Klinische studies suggereren dat hopextracten opvliegers en stemmingswisselingen kunnen verminderen, terwijl laboratoriumonderzoek de rol van 8-prenylnaringenine als een van de krachtigste fyto-oestrogenen bevestigt.
Verder onderzoek wijst op een interactie tussen hopbestanddelen en het centrale zenuwstelsel, waarbij prenylflavonoïden de activiteit van GABA-receptoren moduleren. Dit mechanisme ligt waarschijnlijk ten grondslag aan de sedatieve werking van hop.
Hoewel veelbelovend, benadrukken onderzoekers dat grootschaliger klinisch onderzoek nodig is om de effectiviteit en veiligheid van hop bij langdurig gebruik beter vast te leggen.
Recepten
- Kalmerende thee: hop, valeriaan en melisse voor een goede nachtrust.
- Spijsverteringsthee: hop, kamille en pepermunt bij een opgeblazen gevoel.
- Hopkussen: een linnen zakje gevuld met hopbellen bij slapeloosheid.
Gebruikte bronnen
- Geert Verhelst, Groot Handboek Geneeskrachtige Planten, 12e druk
- Herbal Reality
- Willem Jacobs:
- Lyme Natuurlijk Genezen
- De Spirituele Dimensie van de Ziekte van Lyme
- Stephen Harrod Buhner:
- Healing Lyme
- Herbal Antibiotics
- Klinische studies en traditionele fytotherapeutische monografieën
- IVG-info.nl – Voedingssupplementen
Zoek je een kruid?
In ons kruidenoverzicht vind je alle planten die we hebben beschreven – van bekende klassiekers tot vergeten bladgroen. Handig gesorteerd en makkelijk te doorzoeken. Je leest er alles over hun geneeskracht, botanische eigenschappen en traditionele toepassingen, tot aan gebruik en dosering.
Disclaimer
Kruidenhelen is een informatief platform dat zich richt op het delen van kennis over de werking en toepassing van geneeskrachtige kruiden en natuurlijke middelen. Wij zijn geen artsenpraktijk en bieden geen persoonlijke diagnoses of behandelingen aan.
De informatie op deze website is bedoeld als inspiratie en ondersteuning bij het gebruik van kruiden, en vormt geen vervanging voor medisch advies of professionele zorg. Bij gezondheidsklachten raden we aan altijd contact op te nemen met een arts of gekwalificeerde therapeut.
Wij baseren ons op literatuur, traditionele kennis, praktijkervaring en gesprekken met deskundigen. Toch kunnen wij geen garanties geven over het effect van kruiden bij individueel gebruik. Het toepassen van informatie van deze website gebeurt op eigen verantwoordelijkheid.