Ashwaganda
Andere benamingen: Indiase ginseng, winterkers
Botanie en signatuur
Latijnse naam: Withania somnifera
Ashwagandha is een struik uit de nachtschadefamilie (Solanaceae) die 30–150 cm hoog kan worden. De plant heeft doffe, grijsgroene bladeren en kleine, klokvormige geelgroene bloemen. De oranje-rode bessen zitten in een omhulsel dat lijkt op een papieren lampion. De wortel, het belangrijkste geneeskrachtige deel, heeft een kenmerkende geur die doet denken aan die van een paard (waar de naam "ashwa" vandaan komt). In de signatuurleer wijst de stevige, wortelvormige structuur op een versterkende werking voor lichaam en geest.
Belangrijke toepassingen
Adaptogeen
Verhoogt het aanpassingsvermogen aan ongunstige fysieke en psychische omstandigheden en bevordert het herstel van homeostase.
Kalmerend en rustgevend
Ondersteunt bij angst, slapeloosheid en nerveuze spanningen.
Immunomodulerend en antioxidant
Ondersteunt de werking van het immuunsysteem bij een zwakke weerstand en vangt vrije radicalen
Herkomst en vindplaats
Withania somnifera groeit in droge, subtropische gebieden van India, Pakistan, Nepal, Sri Lanka en Noord-Afrika. De plant wordt al duizenden jaren gecultiveerd in India, voornamelijk in Rajasthan, Gujarat en Madhya Pradesh. Ze geeft de voorkeur aan zanderige bodems en zonrijke standplaatsen en is goed bestand tegen droogte.
Geschiedenis en traditioneel gebruik
Ashwagandha is een van de belangrijkste rasayana-kruiden binnen de Ayurveda en wordt ingezet voor verjonging, kracht en uithoudingsvermogen. Traditioneel wordt het gebruikt bij uitputting, slapeloosheid, nerveuze zwakte, en onvruchtbaarheid. In de Unani- en Siddha-geneeskunde wordt het eveneens gewaardeerd om zijn kalmerende en versterkende eigenschappen. De wortel wordt vaak verwerkt in poedervorm, melkextracten of als onderdeel van complexere formules zoals Chyawanprash.
Gebruikte delen en belangrijkste inhoudsstoffen
- Gebruikte delen: vooral de wortel, soms ook bladeren
- Belangrijkste inhoudsstoffen: withanoliden (zoals withaferine A), alkaloïden, sitoindosiden, flavonoïden
Geneeskrachtige eigenschappen
Ashwagandha heeft een breed therapeutisch profiel. Het wordt veel ingezet bij stressgerelateerde aandoeningen zoals burn-out, angststoornissen en slapeloosheid. De adaptogene werking helpt het lichaam zich aan te passen aan veranderende omstandigheden en bevordert fysiek herstel.
De wortel heeft tevens een anabole werking en wordt ingezet bij spierzwakte, cachexie en tijdens herstel na ziekte. Bij vrouwen wordt het gebruikt ter ondersteuning van het hormonale evenwicht tijdens PMS of menopauze; bij mannen als ondersteuning van de vruchtbaarheid en libido. Onderzoek toont ook een mogelijke neuroprotectieve werking, waardoor het kruid relevant is bij degeneratieve aandoeningen zoals de ziekte van Alzheimer.
Indicaties
- Stress, burn-out, angst en nervositeit
- Slapeloosheid of onrustige slaap
- Verminderde weerstand of herstel na ziekte
- Hormonale disbalans (schildklier, bijnieren, voortplanting)
- Spierzwakte, fibromyalgie of herstel na intensieve inspanning
- Cognitieve achteruitgang, geheugenproblemen
Verwerking en dosering
- Poeder (churna): 3–6 gram per dag, gemengd met warme melk of ghee
- Tinctuur of vloeibaar extract: 20–40 druppels, 1–3 keer daags
- Capsules/tabletten: gestandaardiseerd extract met minimaal 5% withanoliden, dosering afhankelijk van fabrikant (meestal 300–600 mg per dag)
Combinatie met andere kruiden
Ashwagandha combineert goed met andere adaptogenen zoals Rhodiola, Tulsi of Eleutherococcus voor stress en vermoeidheid. In de Ayurveda wordt het vaak samen met Shatavari voorgeschreven bij vrouwelijke hormoonbalans, of met Gokshura voor mannelijke vitaliteit. Bij slapeloosheid wordt het gecombineerd met Passiflora of Valeriaan.
Waarschuwingen en contra-indicaties
- Niet aanbevolen tijdens zwangerschap en borstvoeding.
- Niet aanbevolen bij ijzerstapelingsziekte en maagzweren.
- Kan de schildklieractiviteit verhogen – voorzichtigheid bij hyperthyreoïdie.
- Te hoge dosis kan leiden tot maag- en darmklachten, braken en diarree.
- Mogelijke interacties met sedativa, anxiolytica, barbituraten, narcotische analgetica en cyclofosfamide.
Onderzoeken
- Diverse klinische studies bevestigen de adaptogene en anxiolytische werking van Ashwagandha bij stress en angst
- Onderzoek naar mannelijke vruchtbaarheid toont verbetering van spermakwaliteit en testosteronniveaus
- Preklinische studies suggereren een neuroprotectief effect en verbetering van cognitieve functies
- Studies tonen ook anti-inflammatoire effecten via regulatie van NF-κB en COX-2 expressie
Recepten
Ashwagandha-melkdrank (Ayurvedisch): 1 theelepel poeder verwarmen in een kop warme melk met wat ghee en honing, bij voorkeur voor het slapen gaan.
Hersteltonicum: 3 delen ashwagandha, 2 delen zoethout, 1 deel gember. Bereid als afkooksel of verwerkt in capsules bij vermoeidheid.
Gebruikte bronnen
- Geert Verhelst, Groot Handboek Geneeskrachtige Planten, 12e druk
- Herbal Reality
- Willem Jacobs:
- Lyme Natuurlijk Genezen
- De Spirituele Dimensie van de Ziekte van Lyme
- Stephen Harrod Buhner:
- Healing Lyme
- Herbal Antibiotics
- Klinische studies en traditionele fytotherapeutische monografieën
- IVG-info.nl – Voedingssupplementen
Zoek je een kruid?
In ons kruidenoverzicht vind je alle planten die we hebben beschreven – van bekende klassiekers tot vergeten bladgroen. Handig gesorteerd en makkelijk te doorzoeken. Je leest er alles over hun geneeskracht, botanische eigenschappen en traditionele toepassingen, tot aan gebruik en dosering.
Disclaimer
Kruidenhelen is een informatief platform dat zich richt op het delen van kennis over de werking en toepassing van geneeskrachtige kruiden en natuurlijke middelen. Wij zijn geen artsenpraktijk en bieden geen persoonlijke diagnoses of behandelingen aan.
De informatie op deze website is bedoeld als inspiratie en ondersteuning bij het gebruik van kruiden, en vormt geen vervanging voor medisch advies of professionele zorg. Bij gezondheidsklachten raden we aan altijd contact op te nemen met een arts of gekwalificeerde therapeut.
Wij baseren ons op literatuur, traditionele kennis, praktijkervaring en gesprekken met deskundigen. Toch kunnen wij geen garanties geven over het effect van kruiden bij individueel gebruik. Het toepassen van informatie van deze website gebeurt op eigen verantwoordelijkheid.