Boswellia
Andere benamingen: Indiase wierookboom, Shallaki
Botanie en signatuur
Latijnse naam: Boswellia serrata
Boswellia serrata is een middelgrote, bladverliezende boom uit de familie Burseraceae. Hij groeit voornamelijk in droge, bergachtige streken in India en Pakistan. De bast van de boom is lichtbruin en schilfert af. Uit de inkepingen in de bast stroomt een aromatische hars, die bij droging uithardt tot de karakteristieke wierookdruppels. De bladeren zijn geveerd, de kleine witte of groenige bloemen staan in pluimen.
Belangrijke toepassingen
Immuunmodulerend
helpt het immuunsysteem in balans te brengen.
Ontstekingsremmend
remt de vorming van leukotriënen, die betrokken zijn bij ontstekingsprocessen.
Antioxidatief:
beschermt cellen tegen schade door vrije radicalen.
Herkomst en vindplaats
Een woestijnboom met diepe Indiase wortels
Boswellia serrata, ook wel de Indiase wierookboom, is van nature thuis in de droge, warme regio’s van India. Je vindt haar vooral in de deelstaten Madhya Pradesh, Gujarat en Rajasthan. Dit zijn gebieden met een lange droge periode, rotsachtige hellingen en schrale bodems — precies de omstandigheden waar Boswellia zich het best voelt.
Thuis op rotsachtige hellingen
De boom groeit in open, droge loofbossen en op rotsige heuvels, vaak op plaatsen waar weinig andere boomsoorten kunnen overleven. Haar diepe wortels en dikke, kurkachtige schors beschermen haar tegen intense hitte en langdurige droogte. Hierdoor is Boswellia een echte specialist in extreme omstandigheden, een soort die met gemak blijft staan wanneer het landschap dor en stoffig wordt.
Een eeuwenoude relatie tussen mens en boom
In de regio’s waar Boswellia van nature groeit, wordt de boom al generaties lang gecultiveerd en verzorgd door lokale gemeenschappen. De hars wordt traditioneel geoogst door kleine inkepingen in de bast te maken, waarna een melkachtig sap langzaam uithardt tot geurige harsdruppels. Dit proces is zorgvuldig, arbeidsintensief en sterk verbonden met regionale tradities.
Een geurige schat uit droge landen
De aromatische hars van Boswellia speelt een belangrijke rol in spirituele rituelen, maar ook in de traditionele geneeskunde van India. Hoewel het gebruik van de hars elders ter wereld vooral decoratief of spiritueel van aard is, blijft de boom in haar oorspronkelijke leefgebied een waardevolle bron voor lokale culturen.
Geschiedenis en traditioneel gebruik
Een heilige hars met een lange geschiedenis
Boswellia heeft een bijzondere plaats in enkele van de oudste medische tradities ter wereld. In de Ayurveda wordt de hars – bekend als Shallaki – al millennia gebruikt als ontstekingsremmend middel, vooral bij gewrichtsklachten, reuma en chronische ontstekingen. Ook bij ademhalingsproblemen, koorts en spijsverteringsklachten werd het ingezet als zuiverend en versterkend kruid.
Ritueel gebruik in religies en spirituele tradities
Naast de medische waarde had Boswellia een diep spirituele betekenis. De aromatische hars werd verbrand als wierook in tempels, heiligdommen en huishoudelijke rituelen. In India, Arabië en het Middellandse Zeegebied symboliseerde de rook reiniging, bescherming en verbinding met het goddelijke. De geurige dampen werden gebruikt om ruimtes te zuiveren en een meditatieve sfeer te scheppen tijdens gebeden of heilige ceremonies.
Traditionele geneeskunde in India en het Midden-Oosten
In zowel Indiase als Arabische geneeskundige systemen werd Boswellia beschouwd als een krachtig middel tegen chronische ontstekingen. Hildegard van Bingen en middeleeuwse Arabische artsen beschreven het gebruik bij artritis, borstkasproblemen en ontstekingen van de darmen. De hars werd vaak gekauwd, vermalen tot poeder of opgelost in warme dranken om de werking te verzachten en te verdiepen.
Van oud kruid tot moderne toepassing
De geneeskrachtige reputatie van Boswellia bleef eeuwenlang behouden. In traditionele families, vooral in India en Oman, wordt de hars tot op de dag van vandaag gebruikt bij hoest, gewrichtspijn en spijsverteringsongemakken. Met de hernieuwde aandacht voor natuurlijke ontstekingsremmers kreeg Boswellia in de moderne fytotherapie opnieuw een vaste plaats – als voortzetting van een duizenden jaren oude traditie.
Gebruikte delen en belangrijkste inhoudsstoffen
Gebruikte plantendelen
Voor medicinale toepassingen wordt vooral de oleo-gum-hars gebruikt, een mengsel van hars, gom en etherische olie. Deze hars wordt gewonnen uit insnijdingen in de bast van de boom, meestal tijdens het droge seizoen.
Werkzame bestanddelen
Triterpeenzuren (boswelliazuren)
Zoals α-boswelzuur, β-boswelzuur, 11-keto-β-boswelzuur (KBA) en 3-O-acetyl-11-keto-β-boswelzuur (AKBA). Deze stoffen staan centraal in de ontstekingsremmende werking van Boswellia.Etherische olie
Bevat vluchtige terpenen zoals α-pineen, limoneen en sabineen. Deze dragen bij aan de geur en hebben milde antimicrobiële en ontstekingsremmende eigenschappen.Polysacchariden en gomcomponenten
Bestaan uit suikers zoals arabinose, galactose en xylose. Deze ondersteunen de immunomodulerende werking van het harsmengsel.Overige terpenoïden
Zoals diterpenen en sesquiterpenen in kleine hoeveelheden, mogelijk met aanvullende farmacologische effecten.
Geneeskrachtige eigenschappen
Boswellia wordt vooral ingezet bij chronische ontstekingsziekten vanwege haar langzame maar diepgaande werking. De hars remt ontstekingsprocessen door het blokkeren van bepaalde enzymen, zoals 5-lipoxygenase, die betrokken zijn bij de aanmaak van ontstekingsbevorderende stoffen. Hierdoor vermindert Boswellia pijn, zwelling en stijfheid in gewrichten en weefsels. De plant staat ook bekend om haar ondersteunende werking op de slijmvliezen van de luchtwegen en het maag-darmkanaal, en kan het immuunsysteem helpen kalmeren bij auto-immuunziekten.
Indicaties
- Gewrichtsklachten: artritis, artrose, reumatoïde artritis
- Chronische darmontstekingen zoals colitis ulcerosa en de ziekte van Crohn
- Luchtwegaandoeningen: astma, chronische bronchitis
- Spier- en rugpijn, ook bij fibromyalgie
- Huidontstekingen (uitwendig toegepast bij eczeem en psoriasis)
- Lage rugpijn en andere chronische pijnsyndromen
- Ontstekingen bij auto-immuunziekten zoals lupus
Verwerking en dosering
- Poeder: 500 tot 1000 mg, 2 tot 3 keer per dag, bij voorkeur na de maaltijd
- Tinctuur (1:5 in 60% alcohol): Een gangbare richtlijn is ongeveer 20 tot 30 druppels, 2 keer per dag, verdund in wat water. De exacte hoeveelheid stem je af met een therapeut, afhankelijk van concentratie van het extract en de klacht.
- Capsules met gestandaardiseerd extract (min. 65% boswelliazuren): 300 tot 500 mg, 2-3 maal daags
- Zalf of olie: uitwendig toepassen bij gewrichts- of spierklachten
Let op: langdurig of hooggedoseerd gebruik verdient professionele begeleiding. Niet gebruiken tijdens zwangerschap of borstvoeding zonder advies van een deskundige.
Combinatie met andere kruiden
- Bij gewrichtsklachten: samen met kurkuma (Curcuma longa) en gember (Zingiber officinale)
- Bij darmontstekingen: combineren met zoethout (Glycyrrhiza glabra) of kamille
- Voor luchtwegen: met tijm, elecampane of zoethout
Waarschuwingen en contra-indicaties
- Niet gebruiken bij zwangerschap tenzij onder begeleiding.
- Maagklachten: kunnen voorkomen bij hoge doseringen.
- Interacties: voorzichtig bij gebruik van NSAID’s of antistollingsmiddelen.
- Niet geschikt voor kinderen jonger dan 12 jaar zonder medisch advies.
Onderzoeken
Moderne studies bevestigen de ontstekingsremmende werking van boswelliazuren. AKBA is onderzocht als remmer van het enzym 5-lipoxygenase (5-LOX), betrokken bij chronische ontsteking. Er zijn klinische studies die verbeteringen tonen bij artrose, colitis ulcerosa en astma, hoewel grotere studies nodig zijn voor bevestiging. Boswellia wordt beschouwd als veilig bij correct gebruik.
Recepten
- Gewrichtsbalsem met Boswellia: smelt sheaboter en bijenwas au bain-marie, voeg Boswellia-extract en etherische olie van gember en rozemarijn toe. Te gebruiken bij stijve of pijnlijke gewrichten.
- Boswellia-thee: meng gedroogde hars van Boswellia met gember en kaneel, overgiet met heet water, 10 minuten laten trekken. Verlicht luchtweg- en darmklachten.
- Verwarmende massageolie: meng Boswellia-extract met sesamolie en een beetje cayennepeper voor uitwendig gebruik bij spierpijn.
Gebruikte bronnen
- Geert Verhelst, Groot Handboek Geneeskrachtige Planten, 12e druk
- Herbal Reality
- Willem Jacobs:
- Lyme Natuurlijk Genezen
- De Spirituele Dimensie van de Ziekte van Lyme
- Stephen Harrod Buhner:
- Healing Lyme
- Herbal Antibiotics
- Klinische studies en traditionele fytotherapeutische monografieën
- IVG-info.nl – Voedingssupplementen
Zoek je een kruid?
In ons kruidenoverzicht vind je alle planten die we hebben beschreven – van bekende klassiekers tot vergeten bladgroen. Handig gesorteerd en makkelijk te doorzoeken. Je leest er alles over hun geneeskracht, botanische eigenschappen en traditionele toepassingen, tot aan gebruik en dosering.
Disclaimer
Kruidenhelen is een informatief platform dat zich richt op het delen van kennis over de werking en toepassing van geneeskrachtige kruiden en natuurlijke middelen. Wij zijn geen artsenpraktijk en bieden geen persoonlijke diagnoses of behandelingen aan.
De informatie op deze website is bedoeld als inspiratie en ondersteuning bij het gebruik van kruiden, en vormt geen vervanging voor medisch advies of professionele zorg. Bij gezondheidsklachten raden we aan altijd contact op te nemen met een arts of gekwalificeerde therapeut.
Wij baseren ons op literatuur, traditionele kennis, praktijkervaring en gesprekken met deskundigen. Toch kunnen wij geen garanties geven over het effect van kruiden bij individueel gebruik. Het toepassen van informatie van deze website gebeurt op eigen verantwoordelijkheid.