Damiaan

Andere benamingen: damiana, herba de la pastora
Botanie en signatuur
Latijnse naam: Turnera diffusa
Damiaan is een groenblijvende struik uit de passiebloemfamilie (Passifloraceae) die tot 2 meter hoog kan worden. De plant heeft aromatische, ovale bladeren met gekartelde randen. De kleine, gele bloemen verschijnen in de zomer en verspreiden een zoete geur. De vruchten zijn kleine capsules met zaden. Volgens de signatuurleer wijst de zonnige gele bloei op een verwarmende, vitaliserende werking die levenslust en energie versterkt.
Belangrijke toepassingen
Afrodiserend
traditioneel gebruikt ter ondersteuning van libido en seksuele vitaliteit.
Mild diuretisch
bevordert de vochtafvoer via de nieren.
Hormoonregulerend
traditioneel ingezet bij menstruatieklachten en overgangsverschijnselen.
Herkomst en vindplaats
Damiaan is inheems in Midden- en Zuid-Amerika en groeit vooral in Mexico, het Caribisch gebied en delen van Zuid-Amerika. Ze gedijt op droge, zonnige plekken, vaak op rotsachtige bodems, savannes en halfwoestijnachtige gebieden. De plant is goed aangepast aan hitte en droogte en kan overleven op relatief arme gronden, zolang er voldoende zonlicht aanwezig is. Door haar wortelstelsel weet damiaan vocht efficiënt vast te houden, wat haar een robuuste overlever maakt in dorre landschappen.
In Mexico groeit damiaan van nature in de deelstaten Baja California, Chihuahua en Yucatán, waar ze een onderdeel vormt van de lokale flora en traditionele geneeskunde. Vanuit dit gebied verspreidde de plant zich naar andere regio’s in Midden-Amerika en het Caribisch gebied. Tegenwoordig wordt ze ook gekweekt in delen van Noord-Amerika, Europa en Azië, vooral in warme klimaten, zowel voor gebruik in de fytotherapie als in de voedingssupplementenindustrie.
In haar natuurlijke omgeving vormt damiaan een belangrijke nectarbron voor insecten en maakt ze deel uit van de biodiversiteit van droge ecosystemen. Door haar aromatische bladeren en bloemen werd ze ook vaak in de nabijheid van dorpen en nederzettingen aangeplant, zodat de geneeskrachtige werking altijd binnen handbereik was.
Geschiedenis en traditioneel gebruik
Damiaan heeft een lange geschiedenis in de traditionele geneeskunde van Midden- en Zuid-Amerikaanse culturen. De Maya’s en Azteken gebruikten het kruid als afrodisiacum en om de geest te versterken. Daarnaast werd het ingezet bij astma, duizeligheid, zenuwzwakte en als tonicum voor algemeen welzijn. Het kruid speelde ook een rol in rituelen en werd soms gerookt of verwerkt in drankjes om het bewustzijn te verruimen en energie te geven.
In Mexicaanse volksgeneeskunde stond damiaan bekend als ‘herba de la pastora’, een kruid dat vrouwen kracht gaf en het libido stimuleerde. Het werd gebruikt bij menstruatiepijn, overgangsklachten en om vruchtbaarheid te ondersteunen. Ook werd het kruid toegepast bij melancholie, nervositeit en uitputting, waarbij het zowel lichamelijke als geestelijke energie zou herstellen.
In de 19e eeuw raakte damiaan bekend in Europa en Noord-Amerika, waar het werd toegepast bij seksuele zwakte, impotentie en als mild antidepressivum. Het kruid vond een plaats in diverse kruidengeneeskundige tradities als middel dat zowel het lichaam stimuleert als de geest kalmeert. Apothekers namen damiaan op in officiële farmacopees, en het werd verwerkt in tonica, extracten en wijnen die als versterkend en vitaliserend golden.
Tot op heden heeft damiaan een reputatie als natuurlijk afrodisiacum behouden en wordt het wereldwijd gebruikt, zowel in traditionele context als in moderne voedingssupplementen.
Gebruikte delen en belangrijkste inhoudsstoffen
Gebruikte delen: bladeren en bovengrondse delen
Belangrijke inhoudsstoffen:
- Flavonoïden
- Arbutine
- Terpenen (damianine)
- Etherische olie
- Bitterstoffen
Geneeskrachtige eigenschappen
Damiaan wordt vooral gewaardeerd om haar stimulerende en afrodiserende eigenschappen. Het kruid wordt gebruikt om libido en seksuele vitaliteit te ondersteunen, zowel bij mannen als bij vrouwen. Verschillende tradities schrijven dit effect toe aan de aanwezigheid van terpenen en flavonoïden, die de doorbloeding bevorderen en een toniserend effect hebben op het voortplantingssysteem. Ook wordt aangenomen dat damiaan het gevoel van welzijn en ontspanning vergroot, wat indirect de seksuele beleving versterkt.
Daarnaast heeft damiaan een kalmerende werking op het zenuwstelsel. Het kruid wordt toegepast bij stress, lichte depressie en nervositeit, waarbij het een zachte balans zoekt tussen stimulatie en ontspanning. Dit maakt damiaan bijzonder: het combineert een toniserend effect met een kalmerende invloed, waardoor zowel lichaam als geest worden ondersteund. Sommige kruidkundigen beschouwen damiaan daarom als een adaptogeen kruid dat helpt bij het omgaan met stress en vermoeidheid.
De spijsverteringsbevorderende werking komt tot uiting in het verlichten van winderigheid, een opgeblazen gevoel en milde maagklachten. Het kruid stimuleert de productie van spijsverteringssappen en bevordert zo de opname van voedingsstoffen. In de volksgeneeskunde werd damiaan soms ook ingezet om menstruatiepijn en overgangsklachten te verlichten, vermoedelijk dankzij een invloed op de hormoonhuishouding en de ontspannende werking op de baarmoederspieren.
Er zijn ook meldingen dat damiaan de stemming positief kan beïnvloeden en gevoelens van angst en melancholie kan verlichten. Hierdoor wordt het in sommige tradities gezien als een mild antidepressivum dat levenslust en vitaliteit ondersteunt.
Indicaties
- Verminderd libido en seksuele zwakte
- Stress, nervositeit en lichte depressieve klachten
- Maagklachten en opgeblazen gevoel
- Menstruatiepijn en overgangsverschijnselen
- Lichte vermoeidheid en uitputting
Verwerking en dosering
- Thee: 2–4 g gedroogd blad per kop, 1–2 keer per dag
- Tinctuur: 2–3 ml, 2–3 keer per dag
- Capsules/extract: volgens voorschrift, vaak 400–800 mg per dag
Combinatie met andere kruiden
- Met ginseng of maca ter ondersteuning van seksuele vitaliteit
- Met passiebloem of valeriaan bij stress en slapeloosheid
- Met vrouwenmantel of salie bij overgangsklachten
Waarschuwingen en contra-indicaties
- Niet gebruiken tijdens zwangerschap of borstvoeding.
- Voorzichtigheid bij gebruik van antidepressiva of hormonale medicatie.
- Hoge doseringen kunnen misselijkheid of slapeloosheid veroorzaken.
Onderzoeken
Wetenschappelijk onderzoek naar damiaan is nog beperkt, maar de beschikbare gegevens zijn veelbelovend. In vitro- en dierstudies wijzen op een stimulerend effect op het centrale zenuwstelsel en een toename van seksuele activiteit bij mannelijke proefdieren. Deze effecten worden deels toegeschreven aan de aanwezigheid van terpenoïden en flavonoïden, die de doorbloeding en prikkelgeleiding beïnvloeden.
Daarnaast tonen laboratoriumstudies aan dat extracten van damiaan antioxidatieve en milde antibacteriële eigenschappen hebben. Dit kan de plant relevant maken voor de bescherming tegen oxidatieve stress en voor de ondersteuning van de weerstand. Ook zijn er aanwijzingen voor een adaptogeen effect, waarbij damiaan het lichaam helpt om beter om te gaan met stress en vermoeidheid. Sommige dierstudies suggereren dat damiaan ook een regulerende invloed kan hebben op de stemming en angstniveaus.
Wat de hormonale werking betreft, is er in experimentele modellen waargenomen dat damiaan een lichte invloed kan hebben op de productie van geslachtshormonen, wat het traditionele gebruik bij libidoverlies en seksuele zwakte ondersteunt. Ook wordt in de literatuur melding gemaakt van een mogelijk effect op de menstruatiecyclus, hoewel dit nog onvoldoende onderzocht is.
Klinisch onderzoek bij mensen is schaars, maar enkele kleine studies bevestigen de rol van damiaan als afrodisiacum en tonicum voor het zenuwstelsel. In sommige proeven werd een verbetering van het seksuele verlangen en welzijn waargenomen. Verder onderzoek is echter noodzakelijk om optimale doseringen, veiligheid en lange termijn effecten vast te stellen. Tot die tijd blijft damiaan vooral steunen op de rijke traditie en voorlopige experimentele bevindingen.
Recepten
- Damiaan-thee: 2 g gedroogd blad laten trekken in heet water, bij nervositeit of vermoeidheid.
- Tonische wijn: bladeren laten trekken in rode wijn, traditioneel gebruikt als afrodisiacum.
- Herstelthee: damiaan gecombineerd met citroenmelisse en rozemarijn bij vermoeidheid.
Gebruikte bronnen
- Geert Verhelst, Groot Handboek Geneeskrachtige Planten, 12e druk
- Herbal Reality
- Willem Jacobs:
- Lyme Natuurlijk Genezen
- De Spirituele Dimensie van de Ziekte van Lyme
- Stephen Harrod Buhner:
- Healing Lyme
- Herbal Antibiotics
- Klinische studies en traditionele fytotherapeutische monografieën
- IVG-info.nl – Voedingssupplementen
Zoek je een kruid?
In ons kruidenoverzicht vind je alle planten die we hebben beschreven – van bekende klassiekers tot vergeten bladgroen. Handig gesorteerd en makkelijk te doorzoeken. Je leest er alles over hun geneeskracht, botanische eigenschappen en traditionele toepassingen, tot aan gebruik en dosering.
Disclaimer
Kruidenhelen is een informatief platform dat zich richt op het delen van kennis over de werking en toepassing van geneeskrachtige kruiden en natuurlijke middelen. Wij zijn geen artsenpraktijk en bieden geen persoonlijke diagnoses of behandelingen aan.
De informatie op deze website is bedoeld als inspiratie en ondersteuning bij het gebruik van kruiden, en vormt geen vervanging voor medisch advies of professionele zorg. Bij gezondheidsklachten raden we aan altijd contact op te nemen met een arts of gekwalificeerde therapeut.
Wij baseren ons op literatuur, traditionele kennis, praktijkervaring en gesprekken met deskundigen. Toch kunnen wij geen garanties geven over het effect van kruiden bij individueel gebruik. Het toepassen van informatie van deze website gebeurt op eigen verantwoordelijkheid.