Druifblad

Andere benamingen: wijnstokblad, rode wijndruifblad
Botanie en signatuur
Latijnse naam: Vitis vinifera folium
Het blad van de wijnstok (Vitis vinifera) behoort tot de wijnstokfamilie (Vitaceae). De wijnstok is een houtige klimplant die zich met ranken hecht aan steunpunten en tot vele meters hoog kan groeien. De bladeren zijn groot, handvormig gelobd en gekarteld. In de zomer verschijnen trossen kleine groene bloemen die later uitgroeien tot druiven. Voor medicinale toepassingen worden vooral de bladeren gebruikt, meestal geoogst in de zomer wanneer ze rijk zijn aan werkzame stoffen. Volgens de signatuurleer verwijst de rood verkleurende herfstkleur van druivenbladeren naar de werking op bloed en aderen. De wijnstok, die zich stevig hecht en weefsels ondersteunt, weerspiegelt de versterkende invloed op het vaatstelsel.
Belangrijke toepassingen
Vaatversterkend
verbetert de elasticiteit van aderen en haarvaten.
Circulatiebevorderend
stimuleert de doorbloeding, vooral in benen en voeten.
Ontstekingsremmend
ondersteunt bij veneuze ontstekingen en zwellingen.
Herkomst en vindplaats
De wijnstok is een van de oudste gecultiveerde planten ter wereld en wordt al duizenden jaren geteeld in het Middellandse Zeegebied, de Kaukasus en het Midden-Oosten. Van daaruit verspreidde de teelt zich naar Europa en later naar andere delen van de wereld met een gematigd klimaat. Tegenwoordig komt de plant wereldwijd voor in wijnbouwgebieden, maar ook in tuinen en op landgoederen. Het druifblad dat voor geneeskundig gebruik wordt toegepast, is afkomstig van specifieke cultivars, vaak rode druivenrassen die bijzonder rijk zijn aan anthocyanen en polyfenolen.
De wijnstok groeit het best in zonnige, warme klimaten met goed doorlatende bodems, vaak kalk- of leemhoudend. De plant is van nature een klimplant die zich via ranken aan bomen of andere steunpunten hecht. In de vrije natuur is Vitis vinifera tegenwoordig zeldzaam geworden, maar in cultuur gedijt ze wereldwijd. In mediterrane streken vormt de wijnstok een vast onderdeel van het landschap en bepaalt ze mede het karakter van de landbouw en eetcultuur.
Voor medicinale doeleinden worden vooral de bladeren geoogst in de zomer, wanneer ze rijk zijn aan polyfenolen en andere werkzame stoffen. Traditioneel werden de bladeren niet alleen in wijnstreken verzameld, maar ook gedroogd of verwerkt tot extracten om elders te worden toegepast. Dit maakt druifblad tot een kruid dat nauw verbonden is met de wijnbouw, maar dat ook een zelfstandige plaats heeft verworven binnen de kruidengeneeskunde.
Geschiedenis en traditioneel gebruik
Het gebruik van druiven en druivenblad gaat terug tot de oudheid. In de Griekse en Romeinse geneeskunde werden bladeren toegepast bij wonden, bloedingen en ontstekingen. Ze golden als verkoelend, samentrekkend en bloedstelpend. In de volksgeneeskunde van Zuid-Europa werden druivenbladeren gebruikt om zware benen, spataderen en oedeem te verlichten, en uitwendig als omslag bij huidontstekingen.
Naast de geneeskrachtige toepassing hadden druivenbladeren ook een plaats in de keuken: in het Middellandse Zeegebied werden ze al eeuwenlang gebruikt om voedsel in te wikkelen, zoals bij het bekende gerecht dolma. Dit culinaire gebruik onderstreept de brede waarde van de plant, die zowel voeding als medicijn kon zijn.
In de middeleeuwen werden wijnstokken veelvuldig gekweekt in kloostertuinen, waarbij niet alleen de druiven maar ook de bladeren een plaats kregen in de kloosterfarmacopee. Monniken gebruikten afkooksels van druifblad bij diarree, huidontstekingen en ter versterking van de bloedsomloop. Ook bij bloedingen en wondverzorging werden de bladeren toegepast.
Vanaf de 19e eeuw kwam druifblad meer in de belangstelling van de moderne kruidengeneeskunde, vooral in Frankrijk en Duitsland, waar extracten uit rode druivenbladeren werden ontwikkeld en wetenschappelijk onderzocht voor veneuze insufficiëntie en circulatiestoornissen. Sindsdien heeft druifblad zich gevestigd als een belangrijk vaatversterkend kruid in de Europese fytotherapie.
Gebruikte delen en belangrijkste inhoudsstoffen
Gebruikte delen: bladeren
Belangrijke inhoudsstoffen:
- Flavonoïden (quercetine, rutine, isoquercitrine)
- Anthocyanen
- Proanthocyanidinen
- Fenolzuren
- Vitamine C en E
Geneeskrachtige eigenschappen
Druifblad is vooral bekend vanwege de positieve invloed op de bloedvaten en de circulatie. De flavonoïden en anthocyanen versterken de vaatwand, verbeteren de elasticiteit en verminderen de doorlaatbaarheid van haarvaten. Dit leidt tot een betere doorbloeding, minder vochtophoping en verlichting van klachten zoals zware benen, spataderen en nachtelijke krampen.
De antioxidatieve werking van druifblad beschermt het vaatstelsel en omliggende weefsels tegen schade door vrije radicalen. Hierdoor wordt vroegtijdige veroudering van cellen afgeremd en kan het risico op degeneratieve vaatziekten worden verminderd. Deze antioxidatieve kracht ondersteunt bovendien de huid en kan bijdragen aan het behoud van een gezonde teint en elasticiteit.
De ontstekingsremmende effecten van de polyfenolen dragen bij aan verlichting van veneuze ontstekingen, zwellingen en oedeem. Door deze gecombineerde werking wordt druifblad vaak ingezet bij chronische veneuze insufficiëntie en spataderen, waar het klachten zowel subjectief als objectief kan verminderen.
Uitwendig gebruikt, bijvoorbeeld als kompres of in een bad, kan druifblad verzachtend werken bij huidontstekingen, lichte verwondingen en geïrriteerde huid. In de volksgeneeskunde werd het ook toegepast om bloedingen te stelpen en als verkoelend middel bij oppervlakkige ontstekingen. Deze brede toepasbaarheid maakt druifblad tot een veelzijdig kruid binnen de fytotherapie.
Indicaties
- Chronische veneuze insufficiëntie (CVI)
- Spataderen en zware benen
- Oedeem door slechte doorbloeding
- Vermoeidheid in benen en voeten
- Ondersteuning van vaatgezondheid algemeen
Verwerking en dosering
- Thee/infusie: 2–4 g gedroogd blad per kop, 2–3 keer per dag
- Tinctuur/extract: 2–4 ml, 2–3 keer per dag
- Gestandaardiseerd extract: 360–720 mg per dag (afhankelijk van product)
- Uitwendig: kompres of voetbad met afkooksel van druifblad
Combinatie met andere kruiden
- Met paardenkastanje en toverhazelaar bij spataderen
- Met ginkgo bij slechte doorbloeding
- Met rozenbottel of zwarte bes voor antioxidatieve ondersteuning
Waarschuwingen en contra-indicaties
- Over het algemeen veilig bij normaal gebruik.
- Voorzichtigheid bij gelijktijdig gebruik van bloedverdunners.
- Niet gebruiken tijdens zwangerschap en borstvoeding zonder deskundig advies.
Onderzoeken
Meerdere klinische studies hebben de werking van rode druivenbladeren bij chronische veneuze insufficiëntie (CVI) onderzocht. De resultaten tonen aan dat extracten klachten zoals zware benen, pijn, zwelling en nachtelijke krampen significant kunnen verminderen. De werking wordt toegeschreven aan de hoge concentratie polyfenolen, die de vaatwand versterken, de doorbloeding bevorderen en ontstekingen remmen.
Een dubbelblind placebogecontroleerd onderzoek in Duitsland bevestigde dat patiënten met CVI na enkele weken behandeling met druifbladextract duidelijke verbeteringen vertoonden in zowel klachten als objectieve parameters, zoals beenomvang en doorbloeding. Ook werd een afname van oedeem en een verbetering van het gevoel van zwaarte in de benen gemeten, wat de klinische relevantie van dit kruid ondersteunt.
In vitro- en dierstudies hebben daarnaast bevestigd dat de antioxidatieve en ontstekingsremmende effecten van druifblad leiden tot bescherming van endotheelcellen, verlaging van oxidatieve stress en vermindering van vaatwandontsteking. De anthocyanen en proanthocyanidinen spelen hierbij een sleutelrol door vrije radicalen te neutraliseren en de vaatpermeabiliteit te verlagen.
Ook zijn er aanwijzingen dat druifbladextract een positieve invloed heeft op de microcirculatie, waardoor het weefsel beter doorbloed raakt en herstelprocessen worden ondersteund. Dit maakt het kruid niet alleen waardevol bij CVI en spataderen, maar ook bij algemene klachten van vermoeide benen en slechte doorbloeding.
Hoewel de meeste onderzoeken zich richten op veneuze insufficiëntie, suggereren sommige studies dat het antioxidatieve potentieel van druifblad ook relevant kan zijn voor bredere cardiovasculaire preventie. Meer grootschalig klinisch onderzoek is echter nodig om dit te bevestigen en de optimale dosering vast te stellen.
Recepten
- Verkoelende voetbad: afkooksel van druifblad gebruiken bij zware benen of zwelling.
- Ondersteunende thee: 2 g druifblad, gecombineerd met paardenkastanjeblad en ginkgo.
- Kompressen: infusie van druifblad aanbrengen op vermoeide of ontstoken huid.
Gebruikte bronnen
- Geert Verhelst, Groot Handboek Geneeskrachtige Planten, 12e druk
- Herbal Reality
- Willem Jacobs:
- Lyme Natuurlijk Genezen
- De Spirituele Dimensie van de Ziekte van Lyme
- Stephen Harrod Buhner:
- Healing Lyme
- Herbal Antibiotics
- Klinische studies en traditionele fytotherapeutische monografieën
- IVG-info.nl – Voedingssupplementen
Zoek je een kruid?
In ons kruidenoverzicht vind je alle planten die we hebben beschreven – van bekende klassiekers tot vergeten bladgroen. Handig gesorteerd en makkelijk te doorzoeken. Je leest er alles over hun geneeskracht, botanische eigenschappen en traditionele toepassingen, tot aan gebruik en dosering.
Disclaimer
Kruidenhelen is een informatief platform dat zich richt op het delen van kennis over de werking en toepassing van geneeskrachtige kruiden en natuurlijke middelen. Wij zijn geen artsenpraktijk en bieden geen persoonlijke diagnoses of behandelingen aan.
De informatie op deze website is bedoeld als inspiratie en ondersteuning bij het gebruik van kruiden, en vormt geen vervanging voor medisch advies of professionele zorg. Bij gezondheidsklachten raden we aan altijd contact op te nemen met een arts of gekwalificeerde therapeut.
Wij baseren ons op literatuur, traditionele kennis, praktijkervaring en gesprekken met deskundigen. Toch kunnen wij geen garanties geven over het effect van kruiden bij individueel gebruik. Het toepassen van informatie van deze website gebeurt op eigen verantwoordelijkheid.